Bazylika Ostrzyhomska

Budowa monumentalnego budynku Katedry Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i Świętego Wojciecha trwała 47 lat, została zakończona w 1869 roku. Historia bazyliki jednak zaczęła się o wiele wcześniej: według źródeł w pobliżu stał pierwszy kościół na Węgrzech. Budowniczym oryginalnego kościoła w miejscu bazyliki był król Święty Stefan, założyciel państwa węgierskiego, kościół ten został całkiem strawiony pożarem w 1180 roku. Los także nie oszczędził pozostałych poprzedników bazyliki: kościół został uszkodzony w XVI wieku podczas ataków tureckich, a po upadku Ostrzyhomia prezbiterium zostało rozebrane, a budynek służył jako meczet. Podczas walki o odzyskanie zamku w roku 1594 budynek został prawie w całkiem zniszczony z powodu wybuchu, tylko Kaplica Bakócz została uratowana dla potomności. Kaplicę rozebrano na 1600 części i w ten sposób została wbudowana do korpusu bazyliki, gdzie można ją obejrzeć w oryginalnym stanie. Kłopotliwe były także prace budowlane dzisiejszego budynku: budowa była kilkakrotnie przerywana, projekty kilkakrotnie modyfikowane. Z upływem czasu 4 arcybiskupów i 4 architektów nadzorowało prace budowlane, na przykład tacy wybitni architekci swoich czasów jak János Packh i József Hild.

Ferenc Liszt w roku 1856 skomponował słynne dzieło, Missa Solemnis z okazji poświęcenia katedry i osobiście dyrygował podczas uroczystości. W czasie II wojny światowej bazylika została mocno zniszczona: spadło na nią około 95 granatów i bomb, co spowodowało uszkodzenie zarówno kolumnady, jak i kopuły. Po remoncie budynek odzyskał swój dawny blask, a w 2005 roku otrzymał imponujące uroczyste oświetlenie. W grudniu 2018 roku rząd węgierski zadecydował o remoncie bazyliki w ciągu następnych czterech lat. Niezależnie od prac renowacyjnych Bazylika jest dostępna do zwiedzania.  

Bazylika Ostrzyhomska jest wyjątkowa również z tego względu, że jej główna fasada znajduje się po wschodniej stronie, ponieważ tylko w ten sposób było możliwe stworzenia łagodnego podjazdu prowadzącego do wejścia. Z tego powodu prezbiterium – w przeciwieństwie do innych kościołów – znajduje się po zachodniej stronie, po stronie Dunaju. Wymiary budynku na planie krzyża greckiego są imponujące, warto chwilę poddać się urokowi ogromnej kolumnady podziwiając kamienne herby i rzeźby. Po spacerze wokół ogromnej budowli warto poświęcić czas na odkrycie wnętrza. Zwiedzanie indywidualne i zwiedzanie w celach liturgicznych kościoła jest bezpłatne, bilet wejściowy jest potrzebny tylko do skarbca katedry, do sali panoramicznej i do kopuły.

W pierwszej części sali panoramicznej przedstawiono proces budowy katedry, a w środkowej sali czeka kawiarnia, w której przy orzeźwiającej kawie można podziwiać panoramę Dunaju. W trzeciej części natomiast w sposób interaktywny można poznać ciekawe rozdziały historii bazyliki. Poszukiwacze przygód mogą dotrzeć do punktu widokowego po 400 schodach, skąd rozpościera się przepiękna panorama na miasto, na Zakole Dunaju i na miasto Párkány (Štúrovo) po stronie Słowacji, a przy dobrej pogodzie można nawet dojrzeć na horyzoncie szczyty Tatr. Po zwiedzeniu każdej części budynku proponujemy spacer na plac Świętego Stefana przed główną fasadą katedry i zwiedzenie Muzeum Zamkowego w Ostrzyhomiu.