Synagoga przy ulicy Dohány

Symboliczne jest to, że na sąsiedniej narożnej działce stał dom, w którym w 1860 roku urodził się węgierski pisarz Tivadar Herzl, który wymarzył ideę dzisiejszego państwa żydowskiego. Zbudowana w połowie XIX wieku o wschodnich motywach dekoracyjna synagoga przy ulicy Dohány, zbudowana w tak zwanym stylu mauretańskim, ale z nowoczesną konstrukcją z kutego żelaza, o powierzchni 1200 metrów kwadratowych i z 44-metrowymi wieżami jest tak wielka, że na świecie jedynie synagoga Manhattanu jest od niej większa. Budynek został zaprojektowany przez architekta wiedeńskiej synagogi, Ludwiga Förstera, który często współpracował z architektem Ottonem Wagnerem, dekoracji wnętrza dokonał węgierski architekt Frigyes Feszl.  

Żydzi, którzy odegrali znaczną rolę w modernizacji węgierskiej gospodarki i kultury uważali, że na początku równości obywatelskiej nadszedł czas, by wyrzec się niektórych średniowiecznych elementów ich religii. W ten sposób zrodził się tak zwany judaizm neologiczny, który wkrótce stał się najpopularniejszym trendem na Węgrzech. Zmianę można zaobserwować również w architekturze synagogi, więc i w przypadku synagogi przy ulicy Dohány. Kobiety i mężczyźni nadal byli rozdzieleni, ale już modlili się w jednym pomieszczeniu, tylko mężczyźni na parterze, a kobiety na balkonach.

Synagogi neologów, a tym synagoga przy ulicy Dohány ma podobny układ jak kościoły chrześcijańskie, znajdują się w niej również organy. Blisko 3 tysiące osób naraz może słuchać tu muzyki organowej. Bardziej prestiżowi obywatele żydowscy mogli nawet kupić sobie miejsca, które potem były dostępne tylko dla nich. Taka ławka w synagodze była tak cenna, że można było wykupić ją nawet na kredyt hipoteczny. Obecnie oprócz głównej funkcji w religijnym życiu żydowskim w Budapeszcie, synagoga spełnia również rolę wspaniałego miejsca koncertowego dzięki rewelacyjnej akustyce. 

Warto pójść na spacer do romantycznego ogrodu synagogi obsadzonego smutnymi morwami, oddzielonego od gęsto zabudowanego centrum miasta arkadowymi krużgankami. Głównym elementem ogrodu jest jednocześnie modernistyczny i orientalny Kościół Bohaterów zaprojektowany przez architekta László Vágó, postawiony w latach 1930 na pamięć dziesięciu tysięcy żołnierzy węgierskich żydowskiego pochodzenia, którzy polegli w I wojnie światowej. Od czasów drugiej wojny światowej ogród przypomina nie tylko o bohaterskich żołnierzach, ale także o ofiarach wojny. Ogród stał się mianowicie częścią zamkniętego getta, w którym wielka część żydowskiej ludności Budapesztu, około 70 tysięcy osób jesienią 1944 roku został przewiezione i odgrodzone wysokim murem od świata.

Część muru została później odbudowana jako memento, widać ją w ogrodzie. Podczas holokaustu naprędce pochowano tu ponad dwa tysiące osób zaginionych w budapesztańskim getcie po zajęciu Budapesztu przez aliantów i wyzwoleniu getta. Tak się stało pomimo tego, że religia żydowska zabrania pochówku w pobliżu synagogi. W ten sposób stał się ten ogród jednym z najbardziej wzruszających i autentycznych miejsc pamięci holokaustu na świecie. Wokół drzew stworzono grządki w kształcie grobu, postawiono na nich tabliczki pamiątkowe rodzin, których przodkowie są tu pochowani.  

Znajduje się tu również pomnik bohaterów węgierskiego oporu i przywódców powstania w warszawskim getcie. Za Kościołem Bohaterów stoi Pomnik Żydowskich Męczenników w parku nazwanym imieniem szwedzkiego dyplomaty, który uratował tysiące węgierskich żydów, Raoul Wallenberg. Stalowe liście pomnika płaczącej wierzby upamiętniają ofiary. Z powodu braku grobów, rodziny decydują się na grawerowanie imion przodków na liściach. Aktor amerykański węgierskiego pochodzenia, Tony Curtys popierał stworzenie pomnika. Bilet do synagogi ważny jest również do Muzeum Żydowskiego, na jego stałej wystawie można poznać świat żydowskiej codzienności i świąt przy pomocy wspaniałych przedmiotów złotniczych i porcelany.