Węgry, gdzie różnobarwne tradycje folkloru są żywe do dzisiaj

Głównym „zadaniem” chaty wsi jest przechowywanie i przedstawienie dawnej ludowej kultury i lokalnej sztuki ludowej wspólnoty; pokazanie arcydzieł architektury i wyposażenia wnętrza w autentycznym stylu, jak również codziennego życia danej klasy społecznej. Zwiedzanie węgierskich chat wsi dostarcza wrażenia prawdziwej podróży historycznej od ugody z Habsburgami (1867) aż do lat 1950.

Innym sposobem ochrony zabytków ludowych jest przenoszenie cennych budynków do skansenów, przedstawiających zwyczaje chłopskiego życia. 

Skanseny, muzea wsi otwierano w celu przedstawienia form ludowej architektury z budynkami, narzędziami i wyposażeniem należącym do oryginalnej etnografii przedmiotów. Na Węgrzech dużo jest obecne skansenów, gdzie można z bliska poznać świat folkloru.

 

• Muzeum Wsi Szentendre:

To największy zbiór pod odkrytym niebem na Węgrzech, często jest zwany po prostu „skansenem w Szentendre”. Można tu zobaczyć szczegóły architektury ludowej poszczególnych regionów Węgier, stylu życia i wyposażenia wnętrz społeczeństwa wsi i miast rolniczych.

• Muzeum Wsi Göcsej:

Pierwsze muzeum wsi na Węgrzech, otwarto w 1968 roku w mieście Zalaegerszeg. Można tu zobaczyć wspaniałe przykłady architektury z Göcsej we wsi o typowym XIX-wiecznym układzie: chłopskie chaty, kościół, warsztat kowala, młyn i budynki gospodarskie.

• Kompleks zabytków ludowych:

Wieś muzealna w miejscowości Szalafő, w odległości 8 km od środka gór Őrség. Można tu zobaczyć osiem rewelacyjnych muzeów wsi, które zachowały niesfałszowany dawny styl życia.

• Narodowy Park Pamięci:

W tym muzeum w miejscowości Ópusztaszer można między innymi obejrzeć słynny obraz panoramiczny Feszty o długości 120 metrów i o wysokości 15 metrów, wykonany przez Árpáda Fesztyego, przedstawiający wyobrażone sceny o założeniu państwa węgierskiego.

• Muzeum Wsi Hollókő:

Przedstawia życie trzyosobowej rodziny na przełomie XIX-XX wieku. Wystawione są tu typowe meble epoki, przedmioty codziennego użytku lub narzędzia, aby można było sobie wyobrazić, jak wyglądało życie paloców (grupa etniczna) w tamtych czasach.

• Muzeum Wsi Szenna:

Celem tego zbioru jest uratowanie drewnianej architektury regionu Somogy – to jedyne muzeum wsi na Węgrzech, które powstało w istniejącej wsi.

• Wieś Muzealna Sóstó:

W największym skansenie regionalnym na Węgrzech przedstawiona jest w ogólnych zarysach różnorodna architektura ludowa i kultura wnętrz regionu Nyíregyháza.

• Wieś Muzealna Vas:

Wiejskie chaty przedstawiają architekturę ludową całego terenu województwa Vas. To muzeum w mieście Szombathely jest miejscem różnych kiermaszy i programów, warto dopasować termin zwiedzania do ciekawych wydarzeń skansenu.

• Muzeum Wsi Tihany:

Pokazane są tu urządzone wystawy wnętrz w zabytkach architektury ludowej, zachowanych na oryginalnym miejscu. Warto zajrzeć do domu cechu rybaków, garncarzy lub do domu rolnika!

 

Myśląc o prawdziwym węgierskim dziedzictwie na pewno wśród pierwszych przyjdą na myśli hafty matyó, motywy sztuki ludowej. Ta kreacja ludowa charakteryzuje się wypełniającym przestrzeń kwiatowym haftem, pochodzącym z końca XIX wieku, powszechnie używanym zarówno na tekstyliach dekoracyjnych, jak i użytecznych. Niektóre wzory, jak na przykład słynne róże matyó odgrywają główną rolę także w innych czynnościach rękodzielniczych. Ta charakterystyczna sztuka ludowa i strój ludowy zdobyły z upływem czasu światową reputację, i Międzyrządowy Komitet ds. Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO wpisał je na listę „Niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości”.

 

Jeszcze kilka specyfików węgierskich docenione jest przez UNESCO: na prestiżowej liście organizacji znajduje się także sokolnictwo; ale również Karnawał Buso w Mohaczu – uroczystość pożegnania zimy, przywitania wiosny, zwyczaj mający zapewnić płodność i żyzność; i również metoda tradycyjnego farbowania na niebiesko, która stanowiła dominującą metodę barwienia tkanin węgierskiego stroju ludowego i tekstyliów domowych.

Węgrzy są dumnymi posiadaczami kilku hungarików, wpisanych do narodowego rejestru intelektualnego dziedzictwa kulturowego Węgierskiego Depozytu Wartości.

Kilka przykładów – niewyczerpujący wykaz:

• koronki „halasi” – żywa tradycja, która wymaga starannej pracy ręcznej, aby powstały tak wyrafinowane koronki;

• tradycja zwana tikverőzés (= bicie kury, chłopski dialekt) – młodzi kawalerzy podczas zbierania darowizny jajek „biją kurę”, czyli symbolicznie biją kijem na tylną część kury w celu podniesienia jej płodności);

• ciasto młynarskie, tradycja w miejscowości Borsodnádasd, gdzie placek jest pieczony w formie okrągłego talerza, otwieranej nożycowo

• lub słynna na całym świecie koszycka metoda łucznictwa konnego, która jest tradycyjną formą sportu i rekreacji, w której łucznik musi oddać możliwie jak największej liczby dokładnych strzałów z grzbietu galopującego konia.

Warto wybrać się na odkrycie wartości ludowych Węgier. Wyprawa na odkrycie wyjątkowych węgierskich wartości narodowych; bez względy na obrany kierunek, wszędzie można napotkać bajeczne hungarikum!