Hollókő jest wioską z jedną ulicą, co znaczy, że większość domów ma wejście od strony głównej ulicy, a ogrody znajdujące się po drugiej stronie rozciągają się daleko na wzgórza. Nawet jeżeli wyposażenie domów budowanych na przełomie wieków zmodernizowano, oryginalne pomieszczenia i budynki pomocnicze pozostały i spełniają do dzisiaj swoje oryginalne funkcje.
Hollókő stara wieś i jej środowisko krajobrazowe
Hollókő stara wieś i jej środowisko krajobrazowe Hollókő Region Egeru
Hollókő, dobrą godzinę jazdy samochodem od Budapesztu, położone w Północnych Węgrzech w województwie Nógrád, jest miejscem Światowego Dziedzictwa UNESCO od 1987 roku. Ta mała wioska jest poszukiwana przez turystów z całego świata, ponieważ jest obecnie jedyną osadą na Węgrzech liczącą około 400 mieszkańców, która korzysta z zabudowanego i naturalnego środowiska mniej więcej tak, jak na początku XX wieku.
Historia Hollókő zaczęła się w XIII wieku, zamek nad wsią wybudowano po najazdach tatarskich. Pierwsze wspomnienia pisemne o wsi pochodzą dopiero z XIV wieku – stąd wiemy, że już wtedy stał kościół w Hollókő. Istnieje romantyczna legenda zamku, która do dzisiaj jest utrzymana pomimo podejrzenia, że zamek Hollókő w rzeczywistości został wybudowany prawdopodobnie w krajowej fali budowania kamiennych zamków po najazdach tatarskich. Magnat, który był budowniczym zamku porwał według legendy przepiękną żonę ziemianina z sąsiedztwa. Ponieważ niania kobiety była czarownicą i utrzymywała dobre stosunki z diabłem, przekonała go, aby zamienił swych synów w kruki, które potem kamień po kamieniu rozebrały nowy zamek aż do momentu uwolnienia pięknej kobiety. Następnie z rozebranych kamieni kruki wybudowały nowy zamek – stąd pochodzi nazwa średniowiecznego zamku: Hollókő (kruk kamień).
Wieś się wyludniła podczas okupacji tureckiej, potem osadziła się tu drobna szlachta z regionu Felvidék (dzisiejsza Słowacja) – fakt ten potwierdzają średniowieczne świadectwa. Warunki rolnicze i naturalne okolicy nie umożliwiały bogatego życia wsi, a stara struktura społeczna paloców też nie sprzyjała ani mobilizacji społecznej, ani modernizacji. I tak trudno dostępna wieś na przestrzeni wieków pozostała w tyle pod względem rozwoju w porównaniu z innymi regionami.
W tradycyjnym budownictwie paloców używano przede wszystkim drzewa i słomy, w związku z czym pożary niszczyły wieś kilkakrotnie. Ostatni i najstraszniejszy pożar był w 1909 roku – w czasie odbudowy zmieniono wtedy drzewo na glinę, słomę na gonty dachowe, a domy zostały budowane na kamiennej podstawie. Charakter budynków zachował jednak tradycyjny styl ludowej architektury paloców, tak więc „nowa” stara wieś ukończona w 1911 roku doskonale oddaje klimat przełomu wieków i tradycyjnego stylu architektonicznego palóców.
Zwiedzając Hollókő możemy nie tylko podziwiać te wyjątkowe dzieła architektoniczne, a przybywając w odpowiednim czasie, możemy również uzyskać wgląd w to, jak żyły węgierskie wioski na początku XX wieku. Grupy etniczne Węgier na końcu XIX wieku ale najpóźniej na początku XX wieku, pod wpływem urbanizacji przestawały chodzić w strojach ludowych, typowych dla swojego regionu – mówiąc prosto rozebrały się. Ten proces u paloców, a szczególnie w Hollókő zaczął się dopiero w latach sześćdziesiątych minionego stulecia, ale nawet wtedy też tylko stopniowo. Mieszkańcy wsi zazwyczaj nie jeździli do miasta do pracy, dzięki czemu sami zachowali kulturę przodków. Oczywiście jest we wsi droga betonowa, prąd elektryczny i internet, ale obecnie 400 mieszkańców, w większości w wieku emerytalnym, utrzymuje tradycje gastronomiczne, religijne i sztuki ludowej. W święta, na przykład Wielkanoc, co jest szczególnie ważnym wydarzeniem, nawet niewielka liczba młodych ludzi często nosi tradycyjne stroje ludowe palóców.
Każda pora roku jest idealna na jednodniową wycieczkę do Hollókő znajdującego się w urokliwym środowisku naturalnym.