Ciekawostki, dziwności i rekordziści wśród węgierskich zamków

Zamek Królewski położony jest nad brzegiem Dunaju Węgierskiej Stolicy, stoi na południowym krańcu Wzgórza Zamkowego Buda, którego powierzchnia wynosi 44 674 m2 i jest największym zamkiem na Węgrzech i siódmą co do wielkości twierdzą królewską na świecie. Największy na świecie zamek, to Zamek w Malborku w Polsce, zbudowany przez niemiecki zakon rycerski w 1274 roku, który jest ponad trzy razy większy od swojego budapeszteńskiego odpowiednika. A na pewno teraz Wam się przypomina Wersal, ale to jest pałac, podobnie jak Pałac Katarzyny w Sankt Petersburgu. Ale wróćmy do zamku w Budzie! Po raz pierwszy został on ufortyfikowany w XIII wieku po ataku Mongołów, kiedy mieszkańcy Budy szukali terenu łatwiejszego do obrony. Dziś zamek jest połączeniem wielu stylów architektonicznych, od gotyku po barok. Był kilkakrotnie atakowany i przebudowywany w stylu charakteryzującym danej epoki. Obecnie w zamku mieści się wiele instytucji publicznych, a znajdujący się tu były klasztor karmelitów jest oficjalną rezydencją premiera Węgier.

Są to najbardziej romantyczne ruiny zamkowe na Węgrzech, ponieważ oprócz wspaniałego widoku rozciągającego się w murach zamku można także obejrzeć skomplikowany system tuneli wykutych w środku góry. Ruiny te są znane również jako jedyny zamek z jaskiniami w kraju i rzeczywiście, nie ma innego zamku na Węgrzech, którego części stanowią korytarze wykute we wnętrzu góry. Oczywiście te nie są prawdziwe jaskinie, tylko przejścia i pomieszczenia wykute w tufie riolitowej, podobnie do mieszkań jaskiniowych w Noszvaj, czy kościoła w Petra. Do położonych na wysokości 296 metrów ruin można dojść 10-minutowym lekkim spacerem po pięknej, kamiennej ścieżce.

Poprzednik obecnego zamku wzniesiono po najeździe tatarskim, a następnie Róbert Károly uczynił go zamkiem królewskim. Założenie Twierdzy w Sirok przypisuje się rodowi Tari, będącemu właścicielem twierdzy od 1388 roku, która była jednocześnie miejscem poboru cła. W XVI wieku zamek został ufortyfikowany, a następnie włączony do systemu zamków granicznych, jako jeden z najsilniejszych zamków podgranicznych przed Eger. Funkcja ta jednak nie została spełniona, ponieważ kiedy Turcy zaczęli szturmować zamek, węgierscy obrońcy woleli opuścić zamek. Tak więc on nie doznał większej bitwy ani wtedy, ani później. Pomimo tego w 1713 roku po upadku walk niepodległościowych Rakoczego Austriacy wysadzili go w powietrze, który powoli popadł w ruinę, i nie nadawał się do zamieszkania.

Nic dziwnego, że najwyższej położony na Węgrzech zamek i ruiny zamkowe znajdują się w pobliżu jednego z najwyższych punktów w kraju. Oczywiście nie w pobliżu najwyższego, którym jest Kékestető, tylko do drugiego pod względem wysokości, czyli Galyatető. Na jego północno-zachodniej części, na wysokości 837 metrów nad poziomem morza znajduje się zamek Galyavár. Jego wały są stosunkowo dobrze widoczne, ale jego historia jest nieznana. Prawdopodobnie był to gród ziemny z epoki brązu, na którym w średniowieczu wybudowano mały zamek kamienny. Zamek połączony jest z Galyatető grzbietem o wysokości 820 metrów, a na pozostałych bokach jest otoczony stromymi zboczami o głębokości około 250 metrów. 

A nawet drugi najwyżej położony - o 25 metrów niżej od poprzedniego - zamek, Nyesettvár również znajduje się na południe od szczytu Galyatető. Dokładnie mówiąc w połowie drogi pomiędzy Nagy-Galya i Kis-Galya, a na szczycie góry zamkowej o wysokości 800 metrów znajduje się kępa drzew zasłaniająca ruiny. Ale pod nimi wyraźnie widoczny jest pierścień zamkowy. Posiada niezwykle głębokie rowy o 70 metrów długości i 35 metrów szerokości. Pierwotnie był to pogański zamek, który w średniowieczu został przebudowany na zamek o mniejszym znaczeniu. Jego rowy kryją w sobie antyczne przedmioty z różnych epok. Najstarszym znaleziskiem była ceramika z epoki Árpáda. Najbliższą zamieszkałą osadą jest Gyöngyössolymos.

Jednym z najstarszych zamków na Węgrzech jest gród ziemny w Szabolcs. Największy i najlepiej zachowany gród ziemny na Węgrzech znajduje się w odległości 12 kilometrów od Tokaju, w północnym rogu miejscowości nad rzeką Cisa, powyżej Rakamaz, naprzeciwko Tokaju. Jak sama nazwa wskazuje, była to siedziba jednego z przywódców starożytnych Węgrów, którzy osiedlili się w Kotlinie Karpackiej - przywódcy Szabolcs. Potwierdzają to kroniki Anonymusa, kronikarza węgierskiego króla Béli III. Szabolcs był synem Előd, jednego z siedmiu sprzymierzonych przywódców, a później założycielem rodu Csák.  Tak więc zamek ten został zbudowany około 950 roku przez przybywających tu madziarów.

Jak wygląda gród ziemny?

Do budowania fundamentów zbudowanych z drewna i ziemi grodów ziemnych używano również kamieni, a drewniane belki łączono gałęziami, a przestrzeń między nimi wypełniono ubitą ziemią. W ten sposób tworzono mocny fundament ówczesnych budowli. W przypadku zamku w Szabolcs mury miały średnio 11 metrów wysokości w stosunku do wewnętrznego poziomu grodu ziemnego i sięgały do 20 metrów wysokości ze strony rzeki. W tym miejscu gród ziemny od dwóch stron ograniczony jest Cisą, a z trzeciej strony zbudowano kanał o szerokości 7 metrów i głębokości 3 metrów, aby stworzyć sztuczną wyspę. Główne wejście na wyspę połączone było z lądem za pomocą mostu. W trzech kątach twierdzy mogły się znajdować wieże strażnicze. Dziś widoczne są tylko trójkątne wały ziemne, na podstawie których można wyobrazić ich prawdziwą wielkość. Niedaleko od zamku znajduje się trzynawowy klasztor zbudowany w czasach Świętego Stefana, który jest ważny także z uwagi na to, że za panowania króla Świętego Władysława tu odbył się pierwszy synod ustawodawczy w 1092 roku. Obiekt zbudowany w stylu romańskim, a obecnie jest kościołem ewangelicko-reformowanym.

Grody ziemne z XI wieku

Nieco późniejszym, ale równie ważnym grodem ziemnym jest Abaújvár, położony nad brzegiem rzeki Hernád, który przeżył złoty okres między XI a XIV wiekiem. Wcześniej w tym miejscu znajdowała się osada rzymska. Sam gród ziemny prawdopodobnie był warownią otoczoną drewnianymi murami, zbudowanym na podwyższonym wale ziemnym, a jego mury chyba były wyposażone w balustrady obronne. W XI wieku ziemianki i duża ilość drewnianych budynków dawały schronienie mieszkańcom zamku. Poważniejszymi budowlami kamiennymi tego okresu był dwór żupański i wybudowany na rozkaz króla Stefana kościół, który zgodnie z gustami ówczesnej epoki został zbudowany w stylu romańskim. Zamek był broniony przez lekkozbrojnych konnych łuczników i kawalerię pancerną. Pod względem obrony w podobnie dobrym miejscu był wybudowany zamek Borsod, położony na obrzeżach Edelény, w otoczeniu rzeczki Bódva i jej bagien. Przy użyciu tej samej techniki został zbudowany również gród ziemny w Domony i Gyöngyöspata.