Dokąd ruszyć na wycieczkę kulturalną, historyczną i kulinarną w okolicy Budapesztu?

Nie trzeba jechać daleko, aby doznać kulturalnych i atrakcyjnych wrażeń. Jadąc w kierunku południowym, nie opuściwszy jeszcze na dobre Budapesztu, można zwiedzić Pałac Sacelláry w romantycznym zakątku w Budafok. Pałac jest mało znany. Budynek został zbudowany w secesyjnym, historycznym stylu, z małą basztą i z wieżą, najbardziej przypomina imponujący, bajeczny zamek. Budowa pałacu została zlecona przez Györgya Sacelláry w 1898 roku dla jego córki Irén (Ireny), żony producenta szampana, Józefa Törley i której pałac stał na sąsiedniej posiadłości.

Wnętrze jest ozdobione secesyjną boazerią, rzeźbionymi balustradami, sztukaterią gipsową i kolorowymi witrażami Miksy Rótha, które od początku budowy przetrwały w całości przez 120 lat. W odległości kilku kilometrów stąd, za obwodnicą M0 jest położony Pałac Száraz-Rudnyánszky, powszechnie znany jako Muzeum Pałacu w Nagytétény. Wspaniały barokowy budynek i otoczony żywopłotami, ozdobiony posągami park tarasowy, stanowią idealne miejsce na odpoczynek i na rekreację. Historia pałacu była dosyć burzliwa, w 1904 roku został on całkiem spalony, później służył za sierociniec, dom dziecka, a pod koniec lat 1940 znajdowały się tutaj wystawy Muzeum Sztuki Rzemieślniczej. W związku z tym obecnie obfituje w dzieła sztuki użytkowej artystów węgierskich i z międzynarodowych warsztatów. Wystawa pod tytułem Meblarstwo od gotyki do biedermeier zaliczana jest do najbogatszych zbiorów w Europie. Znakomita jest także kolekcja szkła pałacu. Droga numer 7 prowadzi stąd do następnej destynacji, do miejscowości Martonvásár. 

I co ma wspólnego z Beethovenem? Zwiedzanie fascynującego pałacu Brunszvik udziela odpowiedzi na te pytania. Oto przedsmak dla ciekawych. Budowę pałacu o śnieżnobiałych murach w stylu angielskiego neogotyku zaczęto w 1785 roku. Tylko na początku lat 1800 posiadłość dostała się w ręce słynnej rodziny Brunszvik, która przez wieki ciągle trochę przekształcała pałac. Pod koniec wieku właścicielem wyjątkowego budynku stał się Antal Dreher, właściciel browaru, podczas wojny światowej ten niezwykły budynek został przekształcony na szpital wojskowy. Obecnie należy do Akademii Nauk. Najwspanialszą częścią pałacu jest 70-hektarowy park angielski, gdzie twórca parku, Ferenc Brunszvik posadził wyjątkowe drzewa, na przykład migdałowce karłowate, cedry i cypryśniki. Ciekawostkę parku stanowi wyspa stworzona przez spiętrzenie potoku Szent László (Szent László-patak) płynącego przez park. Ale czas wrócić do tematu Beethovena, który pomimo tego, że nie lubił uczyć, robił wyjątek z Teresą i Józefiną Brunszvik.

Kompozytor o światowej sławie przyjeżdżał do Martonvásár kilkakrotnie, ponieważ poprzez nauczanie powstały między nim a rodziną przyjacielskie stosunki. Tę wyjątkową historię upamiętnia obecna wystawa o Beethovenie w pałacu, gdzie między innymi wystawiony jest fortepian kompozytora, jak również jego korespondencja z Józefiną. Po zwiedzaniu pałacu i parku zapraszamy na wędrówkę. 

Nie ma nic lepszego, niż spędzić czas spacerem między drzewami sięgającymi nieba. Jeśli podzielacie naszą opinię, proponujemy kontynuację wycieczki w Arboretum w Alcsút, położonym w odległości 40 kilometrów od stolicy, między miastami Tata i Székesfehérvár. Wcześniej stał tu pałac palatyna Józefa, z którego do dzisiaj zachowały się tylko fasada i kaplica pałacu. Ale nie trzeba się martwić, park angielski i tak jest przepiękny! Na 40-hektarowym terenie znajdują się takie rarytasy roślinne jak perełkowiec japoński, cypryśnik lub 170-letni cedr libański. W arboretum o każdej porze roku odbywają się różnorodne programy. Wiosną można tu podziwiać ogromne pola śnieżyczek, a w czerwcu, w noc świętojańską taniec świetlików zachwyci zwiedzających. Po zwiedzaniu parku zapraszamy na kolejkę w dolinie Vál, która w ciągu 35 minut dojeżdża do Felcsút. 

Ostatnim akcentem wycieczki jest degustacja doskonałego wina zaledwie 20 minut na wschód od Felcsút, na zboczach regionu winiarskiego Etyek. Podobnie jak w okolicznych obszarach, tu też typowe są białe wina – wśród najbardziej znanych piwnic można tu znaleźć Nyakas, Etyeki Kúria lub Haraszthy, ale uprawia się tu również wino do wytwarzania wina musującego Törley. Można tu obserwować połączenie tradycji i nowoczesnej architektury – przyjemna degustacja najlepszych trunków na tarasach winnic o europejskim standardzie i podziwianie krajobrazu ponad winoroślami jest idealnym zakończeniem dnia.  

Na odkrycia kulturalne i architektoniczne zachęcamy wyruszyć również na wschód od Budapesztu. W miejscowości Fót, w odległości ledwo 20 kilometrów od Budapesztu znajduje się najpiękniejszy pałac klasycystyczny Węgier, wielki architekt epoki, Miklós Ybl pracował nad projektami przebudowy pałacu. Rodzina Károlyi mieszkała w pałacu od 1808 roku do 1945 roku. Od 1957 roku jest on miejscem miasta dziecięcego, czyli instytucją dla dzieci pod opieką państwa, pod nazwą Fóti Gyermekváros (Fót Miasto Dzieci). Interesującym faktem jest to, że w tym imponującym budynku znów mieszka rodzina Károlyi. Aby zwiedzać galerię w pałacu, należy natomiast dokonać wstępnej rezerwacji. Ściany sal salonowych są ozdobione malowidłami malarzy Mihálya Munkácsy-ego, Károlya Lotza, Antala Ligeti i innych słynnych malarzy, a w gablotach ściennych znajduje się bardzo cenna kolekcja minerałów. W pałacu dostępna jest również restauracja, a w przypadku imprez otwarty jest cały parter. W przeciwnym przypadku słynna winiarnia Fáy Présház na pewno będzie otwarta. Miejsce, które kiedyś było ulubionym miejscem spotkań intelektów węgierskich okresu reformy.

Bywały tu takie kultowe postaci jak Vörösmarty (poeta XIX wieku), Deák (minister sprawiedliwości) i Kossuth. Po znakomitym obiedzie można od razu spalić kalorie na 3,5-kilometrowym szlaku edukacyjnym Fóti-Somlyó, który tu się zaczyna. Ciekawostką terenu jest to, że znajduje się tutaj prawie 650 gatunków motyli i niezliczone ilości jaszczurek. Na przykład na Węgrzech występuje praktycznie tylko tutaj gatunek Rhizedra lutosa, który lubi ciepło i klimat subśródziemnomorski. Innym interesującym faktem góry Somlyó (Somlyó-hegy) jest to, że nazwa najpopularniejszego deseru węgierskiego, somlói galuska, pochodzi właśnie od tej góry. Z Fót autostradą M2 można pojechać do miasta Vác lub do pałacu Prónay w przepięknym parku w miejscowości Alsópetény. Lub można pojechać autostradą M3 do Gödöllő. 

W mieście Gödöllő, położonym w odległości zaledwie 30 kilometrów od Budapesztu znajduje się największy pałac barokowy na Węgrzech. Antal I Grassalkovich zaczął budowę pałacu Grassalkovich w XVIII wieku. Po wymarciu rodziny, właściciele pałacu kilkakrotnie się zmieniali aż w 1867 roku Franciszek Józef I i królowa Elżbieta dostali pałac jako prezent koronacyjny od państwa węgierskiego. Podczas jesiennych polowań z nagonką Sissi (królowa Elżbieta) i Franciszek Józef często wyjeżdżali konno w lasy Gödöllő. Później, podczas II wojny światowej pałac służył za rezydencję Miklósa Horthyego i jego rodziny, to pamiętny bunkier Horthyego na głębokości 10 metrów pod ziemią, dostępny do zwiedzanie, podczas którego oprócz ówczesnych wiadomości można posłuchać legendarne piosenki Katalin Karády. Różne wystawy stałe znajdują się w pałacu, można tu śledzić na przykład kult Sissi na wystawie przedstawiającej życie królowej Elżbiety i poznać burzliwy los mieszkańców i funkcje pałacu w XX wieku. 

Liczne ciekawe atrakcje znajdują się zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz pałacu. W bajecznie pięknym parku w Pawilonie Wzgórza Królewskiego umieszczono 54 obrazy olejne, na których można podziwiać portrety dowódców i królów węgierskich z czasów założenia państwa. Zaledwie 10 kilometrów od Gödöllő, w Parku jeździeckim Lázár, znajdującym się w malowniczym Domonyvölgy, można ukoronować dzień prawdziwym urokiem węgierskiej wsi, tradycjami jeździeckimi i przepysznymi węgierskimi potrawami.  

W odległości 14 kilometrów od Domony, po drugiej stronie autostrady M3 w miejscowości Tura znajduje się pałac Schossberger. Rezydencja szlachecka, w której nakręcone zostało wiele scen hollywoodzkich, jest chyba najpiękniejszym pałacem prowincjonalnym na Węgrzech w stylu neorenesansowym. Budynek o kompleksowym planie, zaprojektowany przez Gyulę Bukovicsa był wzorowany na pałacach nad Loarą, wewnątrz można odkryć cechy włoskiego renesansu, główną inspiracją jednak była rezydencja rodziny Rotschild w Anglii, Halton House. Korytarze budynków mają sklepienie kolebkowe i krzyżowe, hol, klatka schodowe i palmiarnia, czyli oszklony ogród zimowy były kiedyś pokryte dekoracyjnym malowaniem. Wchodząc przez główne wejście kilka schodów prowadzi do holu na wysokim parterze, naturalne oświetlenie holu było zapewnione przez szklaną kopułę i pułapki światła. Z korytarza na parterze można przejść do palmiarni, która jest bezpośrednio połączona z 10-hektarowym parkiem, ukształtowanym na wzór krajobrazu węgierskiego.

Zwiedzający mogli tu kiedyś odkryć miniaturowe kopie gór Mátra, Tatr i Bakony, a rośliny były sadzone zgodnie z ich środowiskiem naturalnym.Dzisiaj niewiele z tego jest jeszcze zauważalne. Pałac był budowany prawie w tym samym czasie co Opera w Budapeszcie, jego wnętrza i dekoracje malarskie bardzo do niej nawiązują. Inną wyjątkową cechą budynku jest to, że znajdowały się w nim wszystkie osiągnięcia techniczne tamtych czasów. W budynku zawierającym początkowo 98 pomieszczeń można było znaleźć na przykład windę gastronomiczną, ogrzewanie centralne, prąd elektryczny, wodociąg, łazienkę na każdym piętrze, między ścianami była 30-centymetrowa warstwa powietrza w celu izolacji, a otwory kominków zapewniały wentylację. Obecnie pod nazwą Botaniq Turai Kastély pałac działa jako hotel o 19 pokojach, natomiast z wstępną rezerwacją, po nabyciu biletu można go zwiedzać. 

Jadąc dalej na południe po 14 kilometrach można dotrzeć do pałacu Andrássy i do jego 30-hektarowego parku. Budowa poprzedniej rezydencji szlacheckiej była zlecona przez witezia Złotej Ostrogi, Sándora Prónay w latach 1700, wymarzył on również szeroko słynący 60-akrowy ogród. Następnie Wahrmann Renée, najpierw ceniona za swą piękność kobieta interesu, która później zasłynęła morfinizmem i rozpustą zleciła odbudowę pałacu, aby uczcić tysiąclecie państwa węgierskiego. W barokowym budynku nie szczędzono luksusu. Odnowiono wtedy park angielski, palmiarnię, a nawet zbudowano kopię schodów Opery Paryskiej.

Później posiadłość wraz ze znajdującymi się na niej nieruchomościami stała się własnością rodziny Andrássy, stąd pochodzi jej obecna nazwa, następnie dostała się w ręce państwowe i funkcjonowała jako ośrodek wczasowy związków zawodowych. Duch tego miejsca zachował jednak bohemistyczny charakter, ponieważ nakręcono tu pewne sceny filmów Księżniczka czardasza i Kapral i inni.

Mamy nadzieję, że udało nam się podać kilka pomysłów i zachęcić wycieczkowiczów na wyprawy po okolicach Budapesztu!